Συγκλονισμένος δηλώνει ο καθηγητής Λατινικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης S.J. Harisson για την πρόθεση του Ελληνικού Υπουργείου Παιδείας να διακόψει τη διδασκαλία των Λατινικών στο ελληνικό Λύκειο και να αφαιρέσει τα Λατινικά από τις πανελλήνιες εξετάσεις. Ο κ. Harrison αναφέρει ότι οι Λατινικές σπουδές στην Ελλάδα ακμάζουν όσο ποτέ πριν, ότι οι Έλληνες Λατινιστές απολαμβάνουν διεθνούς φήμης και πλήθος παγκοσμίων συνεργασιών. Έκπληκτοι και οι Έλληνες βλέπουν τα εκπαιδευτικά «εγκλήματα» εις βάρος των παιδιών, να αυξάνουν με γεωμετρική πρόοδο. Και φαντάζει αστείο, αλλά είναι τραγικό να χρειάζεται να επιχειρηματολογήσουμε για τη σημασία των Λατινικών (και των Αρχαίων Ελληνικών και της Ιστορίας και ο κατάλογος δεν τελειώνει) για τις ανθρωπιστικές σπουδές και εν γένει για την παιδεία.
Η Λατινική γλώσσα είναι ο πρόγονος των ευρωπαϊκών γλωσσών. Είναι η γλώσσα των Λατίνων, των κατοίκων δηλαδή του Λατίου, που έχει υιοθετήσει πολλά χαρακτηριστικά της Ελληνικής γλώσσας. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, το λατινικό αλφάβητο δανείστηκε πολλά μορφολογικά στοιχεία από την Ελληνική γλώσσα που μιλούσαν οι Έλληνες άποικοι της Κάτω Ιταλίας κατά τον 8ο έως 7ο αιώνα π.Χ. Μέχρι τον 3ο αιώνα π.Χ. η Λατινική ήταν μια γλώσσα κυρίως αγροτική, και ικανοποιούσε αντίστοιχες ανάγκες της ανθρώπινης δραστηριότητας. Κατά την περίοδο κατάκτησης της Ελλάδας από τους Ρωμαίους η Λατινική ήρθε σε μεγαλύτερη επαφή με την ελληνική, εμπλουτίστηκε και καλλιεργήθηκε περαιτέρω. Αυτή λοιπόν η Λατινική, που μπολιάστηκε γόνιμα από την αρχαία Ελληνική, έγινε η γλώσσα της Ρωμαϊκής κυριαρχίας που εξαπλώθηκε στον τότε γνωστό κόσμο. Τα Λατινικά ήταν η επίσημη γλώσσα του κράτους, η γλώσσα στην οποία διατυπώθηκε το ρωμαϊκό δίκαιο και γράφτηκαν πολλά έργα της ρωμαϊκής γραμματείας έχοντας ως πρότυπο τα αντίστοιχα της αρχαίας Ελληνικής. Έκτοτε, μέχρι το 17ο αι.μ.Χ. τα Λατινικά αποτελούσαν την γλώσσα της επιστήμης και της φιλοσοφίας στη Δύση. Σύμφωνα με τον φιλόσοφο Βίτγκενσταϊν, «τα όρια της γλώσσας μου σημαίνουν τα όρια του κόσμου μου». Γνωρίζοντας Λατινικά, γινόμαστε μέτοχοι του ευρωπαϊκού πολιτισμού και της κληρονομιάς, υλικής και άυλης, που αυτός μας παραδίδει. Τα Λατινικά αποτελούν πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας.
Φαίνεται όμως ότι οι έννοιες της πνευματικής καλλιέργειας, της πολιτιστικής κληρονομιάς, της σοφίας και των αξιών της ανθρωπότητας προκαλούν αλλεργία στους ιθύνοντες του Υπουργείου Παιδείας. Πιθανόν υπάρχει μια σύγχυση στους υπευθύνους σχετικά με αυτή την πολιτιστική και αξιακή παράδοση που κληρονομείται. Πιθανόν να πιστεύουν ότι πρόκειται για κατάλοιπα περασμένων μορφών ζωής που μπορείς να τα θαυμάζεις σε κάποιο μουσείο. Να ξεκαθαρίσουμε λοιπόν ότι αυτή ή κληρονομιά είναι ζωντανή, αποτελεί κινητήρια δύναμη της σύγχρονης δημιουργικής σκέψης, διαμορφώνει τις σχέσεις μεταξύ μας και με την πολιτεία και διαποτίζει ως βίωμα κάθε πτυχή της ζωής μας.
Στο διαδραστικό σχολικό βιβλίο των Λατινικών Β Λυκείου , οι συγγραφείς, συνειδητοποιώντας την προσφορά των Λατινικών, γράφουν στην εισαγωγή: «Έτσι η Λατινική αναδεικνύεται συστατικό στοιχείο του ανθρώπινου πολιτισμού. Εφόσον έχει επιβιώσει γλωσσικά και πολιτισμικά, δεν είναι «νεκρή» γλώσσα. Η πληθώρα των επιδράσεών της και η παγκοσμιότητα της παρουσίας της στη διαχρονική πορεία του πολιτισμού επιβάλλει τη διατήρηση της διδασκαλίας της και της μελέτης της σε κάθε εκπαιδευτικό σύστημα που σέβεται την ιστορία και την πολιτισμική παράδοση». Γιατί πράγματι, «όποιος επιθυμεί να κατανοήσει την ενότητα και το πολυσύνθετο του πολιτισμού μας δεν μπορεί να μη μελετήσει αυτή τη γλώσσα που για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα διαμόρφωσε τα πνεύματα» ( D . Norberg ).»
Δεν είναι λοιπόν τα Λατινικά, όπως και τα αρχαία Ελληνικά, για τον κάλαθο των αχρήστων. Αντίθετα, αν και δεν έχουν άμεση επικοινωνιακή και ανταλλακτική αξία, η γραμματική και συντακτική δομή τους, ο λεξιλογικός πλούτος και η διαδικασία της μετάφρασης αποτελούν ανεκτίμητη παρακαταθήκη και άσκηση του νού στην ακρίβεια, στην επαγωγική σκέψη και στην καλύτερη γνώση των σύγχρονων Ευρωπαικών γλωσσών. Ο διακεκεριμμένος φιλόσοφος και πανεπιστημιακός καθηγητής Κ. Δεσποτόπουλος, στο βιβλίο του “Παρελθόν και παρόν του Ελληνισμού”, αναφέρει: «Θα είναι ορθά προγραμματισμένη η παιδεία του Ελληνικού λαού, αν δεν παρασυρθεί από άμετρη επιδίωξη του λεγόμενου εκσυγχρονισμού αλλά, ταυτόχρονα προς την έλλογη επιδίωξη του εκσυγχρονισμού, παραμένει στραμμένη προς την άφθιτη πηγή της αυθεντικής ανθρωπιστικής γραμματείας, δηλαδή της Ελληνικής αρχαιόθεν πνευματικής κληρονομιάς».
